Touscik Tacjana THE STRUKTURE OF THE BACKYARD AS THE STRUKTURE OF THE UNIVERSE IN BIALORUSSIAN OF THE NATURE’S AND FAMILE CYCLES

THE STRUKTURE OF THE BACKYARD AS THE STRUKTURE OF THE UNIVERSE IN BIALORUSSIAN OF THE NATURE’S AND FAMILE CYCLES//
15th Annual Meeting of the Société Européenne pour l’Astronomie dans la Culture & VIIIth Oxford International Conference on Archaeoastronomy and Astronomy in Culture July 22 – July 31, 2007 / Société Européenne pour l’Astronomie dans la Culture, Klaipèda University with The Institute of History and Archaeology of the Baltic Sea Region and the Museum of the Molètai district.

T. Touscik, email: tolscik@gmail.com

Craduate School for Social Research of National Academy of Sciences of Poland, Poland, 220071,00-330 Warszawa, ul. Nowy Świat 72

Received  October 16, 2007

Abstract. The structure of the backyard still matters for the Belarusian’s. My analysis is based on material from “The National Belarusian Works of Culture” and own archives, i.e. songs on the nature’s annual cycle and the human life cycle. As elements of the universe and of the backyard landscape I consider e.g. the sun, the moon, the stars, birds. My further aim is to analyze the correlation between images embedded in the songs of the nature’s and family cycles and the contemporary images of the ideal backyard.

Key words:  the sun, the moon, the stars, birds, the ideal backyard.

1.                   INTRODUCTION

In the analysis one discovers cyclical, basic characteristics.

1.                   The proximity of the house to the sky and the sun.

In “The legends and tales” about the creation of the world God helps people to build their house so that it contains the sun, the moon, the stars and birds. The sense of proximity to the sky is reflected in the following semantic categories: top, peak or rise. It also surfaces in the presence of trees reaching up to the sky and offering place to sit for the birds. Moreover, it reflects the semantics of crossing the boundaries of the house by the sun, the stars and birds through the windows.

2.                   The presence of the sources of food: the mythologems of water (a river), fire (flames are burning) and eating (performances lasting in time of feast)

3.                   Security: mythologems of dark forest, stone wall, protection.

4.                   Wealth: the presence of the following: stable, orchard, domestic animals around the house.

2.                   WATER AND EARCH. YARD.

Belarusian cosmological myths start with a narrative depicting the creation of earth on water. They underline the purity of both water and earth in contradistinction to the swamps.

Даўней тут была чыстая вада, усё блішчэла на сонейку, бы шкло. Бог ездзіў па вадзе ў чоўне да аглядаў, дзе зрабіць зямлю. (…)Пасеяў бог зямлю,- сыпануў жменю зямлі, а тут разам расступілася вада, і высунулася сухая зямля, з лесам, з полем да з сенажацямі. (…) Куды плюне чорт, дык там і вырасце корч або куст лазы. (…). Па немалым часе ўся вада закрылася лазою да ракітаю. Зачапіўся чорт за лазу да як рыгне, дык ўсё насенне і выскачыла з жывата ў ваду; і пачала з яго расці ўсялякая непатрэбная трава. Запаганіў чорт чыстую ваду і абярнуў яе ў паганае чортава балота. ( Легенды і паданні / Склад. М. Я. Грынблант, А. I. Гурскі. Мн., 1983, N 5 (Беларуская народная творчасць.)

From times immemorial the water was pure. God sowed the earth; it emerged dry, with the forest and fields. However, bushes of rush started growing wherever the devil spat. Unwanted grass prevailed. The devil spoiled clean water and turned it into devilish swamps.

The mythologem of “earth” is centred around creation, maintenance, making of earth. People create the earth according to God's will.

„Пазрубалі лес, паоралі тракторамі да зробілі землю” (Архіў Гомельскай гарадской краязнаўчай арганізацыі "Талака". – Сшытак № 1/2005 "Петрыкаўскі — 2005".S.45).

“They cut down the trees, plowed the ground and morphed the earth”.

The earth in traditional, peasant categories is associated with plowing the ground. The cosmos of the yard is based on this principle: it surfaces in the songs of the annual cycle and in the erection of contemporary detached houses.

Лапечка Марыя Сяргееўна, в. Таўстыкі. 1996

( Каляды.)

У нашага гаспадара

На дворэ явар стаіць

Святы вечар.

Пад тым яварам

Рэчанька бяжыць.

Our landowner
              Has a maple in his yard
              A holy evening
              Under the maple
              The river runs
              A holy evening 

Except for their own land they organize such environmental-geographic objects as the fields, forest and a solitary tree, hill, swamps, lake, river, road, and buildings. In order to preserve the purity of water in the well they cover it with a small roof. The trees and flowers are planted at the cemetery and along the road.

                                  

                                        

                       Spring  Крыніца. В. Шарсцін Веткаўскага раёна Гомельскай вобласці.

Considering the ubiquity of swamps in Belarus the ideal space for a Belarusian is the dividing line between water and the land. The houses stand on high banks of the rivers. The basic counterparts to beauty are cleanliness, visibility, rarity, sensitivity to “good”. 

“Зямля жывая. Раз расце на зямле, значыць жывая. Зямля заражоная, не расце нічога, не жывая. Расце трава. А дабро не расце”. Архіў Гомельскай гарадской краязнаўчай арганізацыі "Талака". – Сшытак № 1/2005 "Петрыкаўскі — 2005".S.7, 47

“The earth is alive. When it gives fruit, it is alive. When it is ill, nothing grows,  it is dead. The grass grows. But the crops do not.”

                            Street in the village Вуліца. В. Ракаў Валожынскі раён Мінскай вобласці

                  Сemetery on the hill Могілкі. В. Гудавічы Чэрвенскі раён Мінскай вобласці

Conversely, such a landscape will prove unfit for living:

                                                В.Шарсцін. Веткаўскі раён Гомельскай вобласці

The environment is conceptualized with the use of categories and structure: the perception of astronomic bodies, atmospheric phenomena, plants, elements and landscape.

3.                   THE SKY

The sky is the blue space above in the intuitive understanding of its notion. Imagination has it that the sky is higher than the clouds. The sun, the moon, and the stars are placed either in the sky or above it.

“(Я: Што там на небе?) Душы памерлыя. Месяц, зоркі на небе” (в. Галубіца Петрыкаўскі раён) [31, № п73];	The souls of the dead are in the sky.
“Птушкі каля неба лятаюць. (Я: Да неба далятаюць?) Не” (в. Ляскавічы Петрыкаўскі раён) [31, № п44—45];	The moon and the stars are in the sky.
“Неба. У космасе неба. Сонца на небе, Бог на небе“ (в. Снядзін Петрыкаўскі раён) [31, № п96],	The spirit went to the heavens. To God. We cannot reach him.
“Сонца на небе, неба сіненькае, хмары ніжэй за неба.” (в. Дубравы Маладзечанскага раёна) [24, с. 16];	Heaven is in the cosmos. The sun in the sky. God in the sky.
“Сонца за аблокамі ходзіць, вышэй неба" (в. Бабінавічы, Лёзненскі раён) [31, ф. Лёзна 2005].	The sun moves above the clouds, higher than the sky.

1. PASSIVE. EXPERIENCED WHEN ESTABLISHING PROXIMITY BETWEEN THE SKY AND MOUNTAINS

- mountain,
- steep mountain,
- high mountain,
- high palace,
- climb.

Houses on the mountain and cemetery (house of the dead) on the mountain close to Minsk. Undeniably, the flat landscape of Polesie rules out a landscape such as mentioned above. However, the popular annual peasant songs refer to the mythologem of the mountain.  

Жыткавіцкі раён, в. Н. Мілевічы, 2002 г.

Базун Валянціна Сцяпанаўна.

Тарсан Алена Андрэеўна.

Пракаповіч Ніна Пятроўна.

Пракаповіч Марыя Рыгораўна.

Мацукевіч Ганна Петроўна.

Клімовіч Валянціна Андрэеўна, в. Новыя Мілевічы.

Дуброўская Ганна Усцінаўна, 1943 г.н., в. Новыя Мілевічы.

Басарановіч Наталля Барысаўна, 1956 г.н., в. Новыя Мілевічы. – заг. Кл., вул. Зарэчная.

Базун Валянціна Максімаўна, 1937 г.н., в. Людзеневічы.

 ( Вяселле). „К маладой сваты едуць, свадзьба”.

Проці сватнего дв`ора Проці сватнего дв`ора Да высокая го-р, гора. Да высокая гора. А не (ў)зыці, а не (ў)з`еха-ць, а не  (ў)з`еха-ці, А не (ў)зыці, а не  (ў)з`еха-ці, А не коніка звесць, звесці, А не коніка  звесці, А не самому (ў)злесць.

Opposite the matchmaker's yard Opposite the matchmaker's yard A high mountain A high mountain Cannot climb it cannot ride to the top Cannot climb it cannot ride to the top Not on the horse Not on the horse Not on your own

1.1. WINDOWS (THE LIGHT FROM THE SKY)

The proximity of the house to the sky and the sun.

Легенды і паданні / Склад. М. Я. Грынблант, А. I. Гурскі. Мн., 1983, N 13 (Беларуская народная творчасць ).

Як свет пачаўся, людзі не ведалі, як хату станавіць, нарэшце паставілі якусьці хату; зноў не ведалі, піто зрабіць, каб відно было. Так адна жонка ўсё носіць рэшатам слонка і пускае ў хату, а мужык мяшком. Аннож ідзе чалавек, хоць бедны, а такі разумнейшы ад іх. Падышоў, даў пахвалёны і кажа: -Што гэта вы, людзі, робіце? Яны пачалі бедаваць: - От паставілі хату да ніяк слонка не наносім, усё цёмна да цёмна.  Тады бог ім вокна паўрэзваў і відно ў хаце стала.

When the world was created the people did not know how to build a house. Finally, they erected it. Again, they did not know what to do in order to make it illuminated. The wife started bringing the sun in the pot and the husband with the bellows. Then, God cut out the windows for them and it became bright inside. The stars and birds through the windows Byelorussians embellish their windows, at times with bird patterns.

1.2. THE PRESENCE OF THE SOURCES OF FOOD: THE MYFOLOGEMS OF WATER (A RIVER), FIRE (PERFRMANCES LASTING IN TIME OF FEAST)

Ельскі раён, в. Валаўск, 1998 г.

Жураўлёва Марыя Маркаўна. Ельскі р-н, в. Валаўск ( з 1952 г.), 1932 г.н., нар. в. Багуцічы.

Лікоўская Галіна Сяргееўна.Ельскі р-н, в. Валаўск, 1952 г.н.

 „Дзеляць каравай”.

А ў том лесе новы двор. - А што в этом во дворэ? - Стоіць столік добовой. - Да лежыць каравай, Божы дар. - А што в этом корова`ю? - Да з семі кр`ыніц вадзіца, Да з семі п`олей пшэніца, Да з семі корок яечка, Да з семі дробак м`аслецо.

What is there on the yard? - There is an oak table - And a cake, a gift from God - And what's in the cake? - Water from seven springs - Wheat from seven fields - Eggs from seven hens - Butter from seven bits

Wealth: the presence of the following: stable, orchard, domestic animals around the house.

1.3. KEEPING AN OBJECT FROM THE SKY

In the Pietrykovsky region of Homiel in Belarus people believe that after the thunderstrike hits the ground you can find an object similar to wax in the water. They keep it after they find it.

  

  

              Arrow (lightning) from the ritual side of the house Страла з куца. В. Снядзін. Петрыкаўскі раён  Гомельскай вобласці

             Ritual side of the house Кут. В. Снядзін. Петрыкаўскі раён Гомельскай вобласці

2. ACTIVE

2.1. CLIMBING. The object may be a mountain, haystack, house, and tree.

Петрыкаўскі. 1999. В. Дарашэвічы.
Леўчук Марыя Рыгораўна, 1939 г.н., в. Дарашэвічы.

Пінчук Марыя Рыгораўна.

Пінчук Параска.

Як вясну гукалі?  Робілі ёлку, пяком хлеб, такі круглы. Затыкалі ёлку туда. Ёлку убіралі у ўсякія цвяты. Выражам з бумагі, убяром ёлку. Утыкаем у хлеб. Ідом на гору. Былі дзевочкі і хлопчыкі. Дванаццаць бегалі, пабольш. Ішлі на гору і спевалі.

- How did you celebrate the spring? -We prepared the spruce tree, we baked bread. We sticked the tree into it. We decorated it with flowers. We decorated it with paper cutouts. We put it into the bread. We walked upwards. There were boys and girls. We walked upwards singing.

2.2. SENDING WARMTH AND VOICE TO THE SKY

The idea of attaining proximity to the sky through hot air is the rationale behind setting fires and singing.

Архіў Гомельскай гарадской краязнаўчай арганізацыі "Талака". – Сшытак № 1/2005 "Петрыкаўскі — 2005".S.41-42.

(Калі рабілі вясну, залязалі наверх стога.) —Вясну рабілі ўсе, хто вераваў у бога -- Для чаго на верх залязалі? —Штоб вясна учула, як гукаем. Песьня ідзе до неба, усе песні на неба. А што вы не панімаеце самі, што вясна на небе. Была зіма, зіма прайшла. Усё ў землю ідзе холодное. Начынаецца вясна. – Зіма ў землю ідзе? -- А як жа. Снег растаў. Мы вясну паспяваем. Зіма адходзіць, а вясна находзіць к нам на зямлю. – А осень тожэ с неба? -- Усе, усе. Усе ад Бога. – Як вясна можа пачуць песні? – Куды ж воздух ідзе? Ідзе ж ён у гору. Мы ў хаце гаворым, оно ідзе у гору.

(When they celebrated the spring, they organized a stack). - The spring was celebrated by those who believed in God. - Why did you do it? - To let the spring know that we were awaiting it. The song goes up to the sky, every song to the sky. The cold does not want to leave the earth. The spring begins. We sing the spring. The winter subsides and the spring comes to us on earth. - How the spring can hear the songs? - Where does the air go? Upwards. We talk in the house and it ascends.

Nowadays, it is customary to burn a car tire for the solstice.

2.3. THE BIRD ARE MESSENGERS BETWEEN THE EARTH AND THE SKY

Лоеўскі раён, в. Пярэдзелка, 1999 г.
               Бондар Соф’я Дмітрыеўна, 1937 г.н., в. Казіміраўка.

Дабравешчанне. Дак хадзілі мы з мамашай па дзярэўні, Стралу вадзілі. Мы ўсегда сабіраліся на горэ, во дзе ета Башмакова гора, высокая була. Ета ужэ толькі снег растане, там ужэ песок, там ужэ і дзеці. І з етага... Там верба такая расла, з вербы рэзалі во такія палочкі, патом як та іх вырэзалі, скручвалі і дзелалі, называлісь веровачкі. На ўсё, на ўсякія галосы ужэ свішчуць. А чаго ужэ свішчуць, эта казаў мне дзед, што ужэ яны свішчуць да скора пціцы прыляцяць.

Spreading Good News. We walked through the village with my mother and were carrying a lightning. We always gathered on top of this high hill called Bashmakova. When the snow melted and the sand showed from underneath, the children appeared there. The rush growed there, we carved sticks out of rush and attached ropes to them. And they whizzed in all voices. And why did they whizz – my grandfather asked - they wizzed so that the birds would arrive quickly.

There are trees planted in front of them. The most popular kind of tree being planted is spruce, earlier it could have been any tree, growing on the local soil. The trees grow on the local cemeteries. In the Lower Dniepr region there is a large quantity of cherry trees or chestnut trees. In Belarus European Hornbeams, maple, oak are the most popular kinds.The birds are highly esteemed in Belarus, it is forbidden to destroy their nests.

Summary: Cosmological categories of “the sky” and “earth” are related to worldview, stemming from the meaningful observation of natural environment. The actualization of the mythologem of house is always present in the rituals of coming to it from outside: annual celebrations of winter and spring, taking the bride from her parents' house. Songs connected with these rituals establish a relationship between blossoming of nature and erection of the house.

ABBREVITATIONS

Архіў Гомельскай гарадской краязнаўчай арганізацыі "Талака".

REFERENCES

Вяселле: Абрад / Беларус.нар.творчасць.АН БССР.Ін-т мастацтвазнауства,  і фальклору; [Уклад.,уступ.артыкул і камент. К.А.Цвіркі; Муз.дадат.З.Я.Мажэйка; Рэдкал.: В.К.Бандарчык і інш.; Рэд.тома: В.К.Бандарчык і інш.] Мінск : Навука і тэхніка, 1978.

Санько С. Некаторыя падставовыя прасторавыя і часавыя структуры ў беларускім фальклоры //Kryuja. Crіvіca. Baltіca. Indogermanіca. № 1(3). Мн., 1998.

Толстой Н. И. Язык и народная культура: Очерки по славянской мифологии и этнолингвистике. М., 1995. 

Топоров В. Н. О ритуале: Введение в проблематику // Архаический ритуал в фольклорных и раннелитературных памятниках. М., 1988. 

Federowskі М. Lud bіałoruskі na Rusі Lіtewskіej: Materyały do etnografіі słowіańskіej zgromadzone w latach 1877—1905. T. 1. Przysłowіa, żarcіkі, wyrażenіa stałe oraz zagadkі ludu, mіeszczan і zagrodowców z okolіc Grodna, Sokółkі, Bіałegostoku, Bіelska, Wołkowyska, Słonіma, Nowogródka, Słucka, Lіdy Wіlejkі, Śwіęcіan і Oszmіany. W-wa, 1935. 

Pіetkіewіcz Cz. Kultura duchowa Polesіa Rzeczyckіego: Materjały etnografіczne. W-wa: Tow. Nauk.Warsz., 1938.  (Prace etnologіczne Inst. nauk antropologіcznych і etnologіcznych TNW T. 4.)

Stomma L. Metoda strukturalna w etnologіі // Metody Etnologіі. Cz 1. W-wa, 1981. 

Романов Е. Р. Белорусский сборник. Вып. IV. Сказки космогонические и культурные. Витебск, 1891. 

Радченко 3. Гомельские народные песни. СПб., 1888. — XLIII + 265 + II с. (Записки Императорского Географического общества по отделению этнографии. 1888. Т. XIII. Вып. 2).

Мифы народов мира: В 2 т. М., 1998.

Ліс А. С. Валачобныя песні. Мн.: Навука і тэхніка, 1989. — 207 с.

Легенды і паданні / Склад. М. Я. Грынблант, А. I. Гурскі. Мн., 1983.  (Беларуская народная творчасць).